Inleiding

Doel van de Beroepscode voor de osteopaat

Het doel van de beroepscode is om een leidraad te bieden voor het professioneel handelen van de osteopaat. Het biedt aanknopingspunten om te bepalen hoe je in je beroepsuitoefening als professional gedraagt. De beroepscode biedt ook handvatten om in complexe situaties een weloverwogen afweging te maken. De beroepscode beschrijft niet in detail hoe je moet handelen. Het is belangrijk dat je altijd zelf nadenkt over de betekenis van de artikelen in specifieke situaties en dat je de beroepscode vertaalt naar
je eigen situatie. Er is voortdurend interactie tussen de osteopaat en de patiënt. Beiden zijn als het ware van elkaar afhankelijk. Waarden en normen, maar ook gevoelens en opvattingen, van zowel de osteopaat als de patiënt spelen een rol tijdens het zorgverleningsproces. De osteopaat zal zich hier te allen tijde bewust van moeten zijn. Daarnaast maakt de Beroepscode aan patiënten en hun naasten, andere zorgverleners, zorgaanbieders en de samenleving als geheel, duidelijk wat zij van een osteopaat mogen verwachten.

Reikwijdte van de beroepscode

De beroepscode voor de osteopaat is niet alleen bedoeld voor de uren die je als osteopaat in de praktijk werkt. Ook daarbuiten dient iedere zorgprofessional, en daarmee ook de osteopaat, rekening te houden met de waarden en normen van de beroepsgroep, bijvoorbeeld bij uitingen via sociale media en andere communicatiekanalen. Iedere osteopaat is medeverantwoordelijk voor het imago van het beroep. Gedrag beïnvloedt het vertrouwen van zorgvragers in jou als beroepsbeoefenaar en in de beroepsgroep als geheel.

De beroepscode in relatie tot wet- en regelgeving

Wet- en regelgeving is algemeen geldend en gaat boven de beroepscode voor de osteopaat. De beroepscode is gemaakt tegen de achtergrond van relevante wetgeving. De osteopaat dient op de hoogte te zijn van de relevante onderdelen van de wetgeving. Het handelen van de osteopaat kan getoetst worden aan deze beroepscode als onderdeel van de professionele standaard. Osteopathie is een individuele gezondheidszorgdiscipline. Osteopaat is geen beschermde titel en wordt niet door de overheid gereguleerd. Het NRO is als onafhankelijk register door de NVO ingesteld om de kwaliteit en veiligheid van zorg te reguleren en hierop toe te zien.

Professionele standaard

De professionele standaard voor osteopaten is het geheel van professionele medische en osteopathische normen die beschrijven wat in een bepaalde situatie ‘goed ‘hulpverlenerschap’ is. De professionele standaard zorgt ervoor dat osteopaten goede, veilige en verantwoorde zorg leveren.

Tot de professionele standaard behoren o.a.:

• het Beroepscompetentieprofiel osteopaat,
• de Beroepscode voor de osteopaat
• de Algemene Voorwaarden Osteopathie
• reglementen en richtlijnen voor osteopathie (te vinden op de website van de NVO en het NRO)
• relevante wet- en regelgeving zoals de Wkkgz, WGBO en AVG.

Verklarende woordenlijst

• AC Accreditatiecommissie (onderdeel van het NRO)
• AVG Algemene verordening gegevensbescherming
• BCP osteopaat Beroepscompetentieprofiel osteopaat
• BIG Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg
• BW Burgerlijk Wetboek
• IGJ Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd
• NRO Nederlands Register voor Osteopathie
• NVO Nederlandse Vereniging voor Osteopathie
• RC Registratiecommissie (onderdeel van het NRO)
• WGBO Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst
• Wkkgz Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg
• VIM Veilig Incidenten Melden (onderdeel van de Wkkgz)

Meldcode kindermishandeling en huislijk geweld (o.a. art. 4.2) zoals dit onderdeel is van de Wkkgz.

Beroepscode

1. Beroepsuitoefening

1.1 Algemeen

1.1.1 De beroepscode is van toepassing op osteopaten die lid zijn van de NVO en/of ingeschreven staan in het NRO.

1.1.2 De osteopaat laat zich bij de beroepsuitoefening leiden door de professionele standaard (zie inleiding).

1.1.3 De osteopaat neemt bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht en houdt zijn kennis en vaardigheden op peil. De osteopaat draagt bij aan de ontwikkeling van het beroep.

1.1.4 Te allen tijde maakt de osteopaat eigen afwegingen en keuzes over de in te zetten osteopathische zorg en neemt daarvoor persoonlijk de verantwoordelijkheid.

1.1.5 Het gedrag van de osteopaat ondersteunt het vertrouwen in de beroepsgroep, ook wanneer de osteopaat niet beroepshalve optreedt.

1.1.6 De osteopaat staat open voor kritische beschouwing van zijn osteopathisch handelen, en is bereid op zijn handelen te reflecteren.

1.1.7 Het recht van de patiënt op vrije keuze van behandelaar wordt door de osteopaat gerespecteerd.

1.2 Beroepsdomein

1.2.1 Bij de beroepsuitoefening zijn de grenzen van het beroepsdomein relevant. Deze staan beschreven in het bcp osteopaat. Tijdens de beroepsuitoefening verricht de osteopaat geen handelingen en geeft geen advies gelegen buiten het domein van de osteopathie en buiten de deskundigheid en/of bekwaamheid van de osteopaat.

1.2.2 De osteopaat kent de grenzen van eigen deskundigheid en beroepsverantwoordelijkheid en verricht alleen handelingen die binnen deze grenzen liggen. Alvorens tot behandeling over te gaan, stelt de osteopaat vast of er een indicatie is voor osteopathie en of er sprake is van een binnen zijn competentiegebied vallende hulpvraag.

1.2.3 Bij het vermoeden van ernstige ziekte, het ontbreken van specifieke deskundigheid en/of wanneer een andere methode naar verwachting gunstiger is, is het noodzakelijk om, met toestemming van de patiënt, intercollegiaal overleg te voeren en/of de patiënt door te verwijzen naar een bekwame collega of andere zorgprofessional.

1.2.4 De beroepsnaam van osteopaat wordt door een eigenaar van, of door een medewerker verbonden aan een bedrijf of instelling niet gebruikt ter aanbeveling van handelingen en producten die niet vallen binnen het beroepsdomein osteopaat.

2. Relatie osteopaat-patiënt

2.1 Algemeen

De osteopaat dient ieder van zijn patiënten gelijkwaardig en met respect te behandelen, ongeacht etnische afkomt, nationaliteit, leeftijd, geslacht, seksuele geaardheid, ras, geloof of levensbeschouwing, politieke overtuiging, leefwijze, sociale positie of de aard van de gezondheidsproblemen.

2.2 Behandelovereenkomst

De overeenkomst die tot stand komt tussen de osteopaat en de patiënt valt onder de WGBO. Bepalingen uit de WGBO en de Algemene Voorwaarden Osteopathie vormen de basis voor het tot stand komen van de behandelovereenkomst en beschrijven de rechten en plichten van zowel de patiënt als de osteopaat. De osteopaat handelt volgens het bepaalde in de WGBO en Algemene Voorwaarden Osteopathie en maakt deze kenbaar aan de patiënt.

2.3 Beroepsgeheim en privacybeleid

2.3.1 In de relatie met de patiënt krijgt de osteopaat de beschikking over gegevens over de patiënt. Deze gegevens zijn vertrouwelijk van aard en de patiënt heeft er middels de WBGO recht op dat deze gegevens geheim worden gehouden. Het recht van de patiënt op geheimhouding van zijn gegevens omvat alles wat de osteopaat in het uitoefenen van zijn beroep van of over de patiënt te weten is gekomen, zowel medische als niet-medische zaken en beeldmateriaal. De geheimhoudingsplicht blijft ook na overlijden van de patiënt gelden en kan alleen in de bij wet bepaalde situaties worden doorbroken.

2.3.2 Het beroepsgeheim kan alleen worden opgeheven indien de wet daartoe verplicht of met toestemming van de patiënt. In die gevallen verzekert de osteopaat zich er eerst van dat de vragende persoon of instantie inderdaad het recht op gevraagde informatie heeft. De algemeen medische richtlijnen in deze kunnen hierbij als leidraad gelden.

2.3.3 Op grond van de WGBO verstrekt de osteopaat zonder toestemming van de patiënt geen (medische) informatie c.q. gegevens aan anderen dan de patiënt, tenzij er sprake is van een wettelijke uitzonderingssituatie of de wet de verstrekking verplicht.

2.3.4 Met toestemming van de patiënt kan de osteopaat informatie verstrekken aan derden. De osteopaat vergewist zich ervan dat de patiënt op de hoogte is van het doel, de inhoud en de mogelijke gevolgen van de informatieverstrekking.

2.3.5 Een schriftelijke toestemming voor het verstrekken van informatie aan derden is niet vereist, de toestemming kan ook mondeling worden gegeven en door de osteopaat worden aangetekend in het dossier. Indien de osteopaat de voorkeur geeft aan een schriftelijke toestemming, mag deze van de patiënt worden verlangd.

2.3.6 In het schriftelijke verslag aan derden worden alleen ter zake relevante, gerichte vragen beantwoord, waarbij de osteopaat slechts relevante osteopathische informatie van feitelijke aard verstrekt. Bij een verzoek om informatie te verstrekken, maakt de osteopaat zelf een afweging of er sprake is van een gerichte vraag. Van het geven van oordelen of conclusies onthoudt de osteopaat zich.

2.3.7 De osteopaat hanteert een privacy beleid rondom de omgang met persoons-gegevens en medische gegevens, welk beleid conform de relevante wet- en regelgeving is opgesteld. De osteopaat stelt de patiënt voorafgaand aan de behandeling in kennis van het privacy beleid.

2.4 Dossiervoering

2.4.1 De osteopaat richt voor iedere patiënt een dossier in, dat wordt bijgehouden conform de wettelijke kaders en de NVO richtlijn Osteopathische Verslaglegging.

2.4.2 De osteopaat neemt de geldende privacywetgeving – waaronder de AVG, de WGBO en de Wkkgz in acht bij de dossiervoering en al hetgeen daarmee samenhangt en verband houdt. De osteopaat is verantwoordelijk voor het bewaren van de medische dossiers overeenkomstig de geldende termijnen.

2.4.3 Indien sprake is van een datalek zoals bedoeld in de geldende privacywetgeving zal de osteopaat de maatregelen treffen om het datalek, althans de gevolgen daarvan, te stoppen dan wel zo veel mogelijk te voorkomen. De osteopaat meldt datalekken direct aan de Autoriteit Persoonsgegevens conform de geldende wetgeving.

2.5 Rechten en plichten van de patiënt

2.5.1 Informatie en toestemming

De osteopaat is verplicht om, op verzoek van de patiënt, alle informatie met betrekking totde aangeboden zorg, prijs, kwaliteit, patiëntervaringen, effectiviteit, bewezen werkzaamheid en wachttijden te geven, die de patiënt nodig heeft om een goede keuze te kunnen maken tussen zorgaanbieders.

2.5.1.2 De osteopaat informeert de patiënt tijdig en op een voor de patiënt begrijpelijke wijze over de aard, het doel, de verwachte tijdsduur, de te verwachten gevolgen en voorzienbare risico’s voor de gezondheid van de patiënt rondom het voorgenomen onderzoek en de voorgestelde behandeling en de uit te voeren verrichtingen conform de WGBO. Ook bespreekt de osteopaat, indien nodig, de mogelijkheid om niet te behandelen of door te verwijzen naar andere zorgaanbieders.

2.5.1.3 De osteopaat stelt zich op de hoogte van de situatie en de persoonlijke behoeften van de patiënt. De osteopaat nodigt de patiënt uit om vragen te stellen en verstrekt desgevraagd schriftelijk of elektronisch informatie.

2.5.1.4 De osteopaat betrekt de patiënt actief in de besluitvorming over de in te zetten behandeling dan wel de uit te voeren verrichtingen. Uitgangspunt is samen beslissen op basis van de te verwachten effectiviteit, relevante informatie, de kansen, gevolgen en risico’s voor de gezondheid van de patiënt en mogelijke uitkomsten van een behandeling, de bijwerkingen en eventuele andere behandelopties.

2.5.1.5 De osteopaat vergewist zich voorafgaand aan de behandeling van de patiënt of deze de informatie heeft begrepen en of er nog vragen zijn.

2.5.1.6 De osteopaat start de behandeling pas wanneer de patiënt c.q. diens wettelijk vertegenwoordiger, na voldoende te zijn geïnformeerd daartoe gerichte toestemming heeft verleend.

2.5.2 Inzagerecht en afschrift

2.5.2.1 De patiënt heeft recht op (elektronische) inzage en op een (elektronisch) afschrift van de gegevens uit het dossier, tenzij kan worden voorzien dat het verstrekken van inzage of afschrift van bepaalde gegevens aan de patiënt de persoonlijke levenssfeer van een ander zou schaden, en diens belang een overwegend karakter heeft, in welk geval de osteopaat de verstrekking achterwege dient te laten. Persoonlijke werkaantekeningen van de osteopaat vallen niet onder het inzagerecht, maar deze mogen geen schaduwdossier vormen.

2.5.2.2 De osteopaat verstrekt een afschrift van het dossier zonder daarvoor een vergoeding in rekening te brengen, tenzij er bijkomende kopieën worden gevraagd in welk geval voor deze kopieën een redelijke vergoeding mag worden gevraagd.

2.5.3 Recht op vernietiging, aanvulling en correctie

De osteopaat dient op verzoek van de patiënt het dossier van de patiënt, of een deel daarvan, te vernietigen. Op een verzoek van de patiënt moet onverwijld worden gereageerd en in ieder geval binnen een maand na ontvangst van het verzoek. Afhankelijk van de complexiteit van het verzoek en het aantal verzoeken kan deze termijn met twee maanden worden verlengd. Het verzoek om vernietiging omvat mede het verzoek om het dossier aan te vullen, te corrigeren of gegevens uit het dossier af te schermen. De osteopaat hoeft een verzoek niet in te willigen indien het verzoek gegevens betreft waarvan redelijkerwijs aannemelijk is dat de bewaring van aanmerkelijk belang is voor een ander dan de patiënt, alsmede voor zover het bepaalde bij of krachtens de wet zich tegen vernietiging verzet.

2.6 Professionele grenzen binnen de therapeut-patiëntrelatie

De osteopaat respecteert de persoonlijke levenssfeer van de patiënt. De osteopaat dringt niet verder door in de persoonlijke levenssfeer van de patiënt dan noodzakelijk is voor de beantwoording van de hulpvraag en de behandeling. De osteopaat onthoudt zich van verbale en fysieke intimiteiten of geweld. De osteopaat neemt in relatie met de patiënt professionele grenzen in acht. Indien de osteopaat vermoedt dat bij de patiënt affectieve of seksuele gevoelens een rol spelen, is het voor de osteopaat noodzakelijk de patiënt er tactvol op te attenderen dat deze gevoelens niet kunnen worden beantwoord en is het noodzakelijk de behandeling over te dragen. Ook als bij de osteopaat zelf of wederzijds dergelijke gevoelens een rol spelen draagt de osteopaat de behandeling over. Een osteopathische handeling die voor de patiënt als intiem zou kunnen worden opgevat, wordt door de osteopaat vooraf toegelicht. De patiënt wordt in de gelegenheid gesteld deze (behandeling) te weigeren.

2.7 Beëindigen behandelovereenkomst

2.7.1 Het is de patiënt toegestaan te allen tijde de behandelingsovereenkomst op te zeggen.

2.7.2 De WGBO bepaalt dat er twee verplichtingen zijn voor de patiënt, namelijk het betalen van de factuur en de patiënt moet de hulpverlener inlichten en medewerking verlenen, waartoe de patiënt zich naar vermogen moet inspannen. Opzegging door de osteopaat is mogelijk in geval sprake is van een tekortkoming aan de zijde van de patiënt.

2.7.3 Op grond van gewichtige redenen heeft de osteopaat het recht om bepaalde onderzoek of behandelingen te weigeren of te beëindigen. Gewichtige redenen zijn o.a.:

1. De aard of omvang van de hulpvraag gaat de expertise of mogelijkheden van de osteopaat te buiten.
2. Door eerdere ervaringen met de patiënt ontbreekt bij voorbaat een vertrouwensbasis voor de behandelingsovereenkomst.
3. De osteopaat heeft een aanzienlijk belang, meestal organisatorisch zoals bereikbaarheid en beschikbaarheid of vanuit persoonlijke redenen, om de behandelingsovereenkomst niet aan te gaan.

2.7.4 Als de overeenkomst wegens gewichtige redenen wordt opgezegd, maar de behandeling niet kan worden uitgesteld, moet de osteopaat voor adequate vervanging zorgen.

2.7.5 Indien na een aangevangen behandeling vastgesteld kan worden dat er geen indicatie meer is voor het voortzetten van de osteopathische behandeling, wordt de behandeling beëindigd overeenkomstig de regelgeving en wordt het dossier gesloten

2.8 Facturatie

Facturatie van zorgkosten geschiedt aan de patiënt en wordt inzichtelijk en deugdelijk gespecificeerd. De osteopaat maakt voorafgaand aan de start van de behandeling zijn tarieven en betalingsvoorwaarden kenbaar.

2.9 Klachtenbehandeling

2.9.1 De osteopaat voldoet aan de verplichtingen voor het instellen van een klachtenregeling, het aanstellen van een klachtenfunctionaris en het aansluiten bij een externe geschilleninstantie op grond van de Wkkgz.

2.9.2 De osteopaat maakt, via de website of in de wachtkamer, de klachtenregeling aan zijn patiënten kenbaar.

2.9.3 De osteopaat is op de hoogte van wat de klachtenregeling inhoudt, zorgt dat de klachtenregeling toegankelijk is en behandelt een klacht overeenkomstig deze klachtenprocedure.

3. De communicatie tussen zorgverleners

3.1 Algemeen

3.1.1 Bij communicatie met andere zorgverleners handelt de osteopaat volgens het bepaalde in beroepsgeheim en privacybeleid (art. 2.3).

3.1.2 Onderling dienen osteopaten collegiaal te zijn en dienen zij elkaar waar mogelijk te helpen. Indien de osteopaat vermoedt of meent dat een collega- osteopaat in strijd handelt met de Beroepscode, bespreekt de osteopaat dit met de betreffende collega.

3.2 Verslag aan verwijzer dan wel huisarts van de patiënt

Indien van toepassing brengt de osteopaat, met toestemming van de patiënt, schriftelijk verslag uit aan de verwijzer van de patiënt. Tussentijds overleg vindt plaats voor zover het beloop van de behandeling daartoe aanleiding geeft.

4. Praktijkvoering

4.1 Praktijkorganisatie

4.1.1 Een osteopathische zorginstelling schept voorwaarden voor goede osteopathische zorg. De zorginstelling moet zo worden ingericht dat de osteopaat zijn/haar taak naar behoren kan uitvoeren. Beiden moeten voldoen aan de geldende wet- en regelgeving.

4.1.2 De osteopaat zorgt ervoor dat de door hem ingeschakelde zorgverleners voldoen aan de (wettelijke) voorschriften die gelden om hun beroep uit te mogen oefenen en dat zij handelen overeenkomstig de geldende wet- en regelgeving, protocollen, reglementen en andersoortige gedragsregels en kwaliteitseisen zoals die hebben te gelden binnen de praktijk.

4.1.3 De osteopaat moet een schriftelijke zorgovereenkomst afsluiten met derden die voor hen zorg verlenen.

4.1.4 De osteopaat aanvaardt geen schenking voor zichzelf die een bescheiden attentie te boven gaat en zal te allen tijde de geldende wet- en regelgeving hieromtrent in acht nemen.

4.1.5 Het bepaalde in dit artikel 4.1 geldt evenzeer voor een waarnemer die wordt ingezet door de osteopaat of een stagiaire.

4.2 Meldplicht

4.2.1 Bij een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld neemt de osteopaat de noodzakelijke stappen, zoals beschreven in de Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld, die leiden tot het bevestigen of weerleggen van zijn vermoeden.

4.2.2 De osteopaat meldt datalekken direct aan de daarvoor aangewezen verantwoordelijke instantie conform de geldende wetgeving.

4.2.3 Ingeval er een incident (een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg, en heeft geleid, had kunnen leiden of zou kunnen leiden tot schade bij de patiënt) heeft plaatsgevonden, informeert de osteopaat de patiënt direct hierover. Tevens doet de osteopaat een Veilig Incident Melding (VIM). Daarnaast onderneemt de osteopaat alles wat nodig is om eventuele negatieve gevolgen van het incident voor de gezondheidssituatie van de patiënt weg te nemen of te beperken.

4.2.4 In geval van een calamiteit (een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van een patiënt of een ernstig schadelijk gevolg voor een patiënt heeft geleid) dan brengt de osteopaat de IGJ hiervan op de hoogte.

4.3 Waarnemingen

4.3.1 Bij het voornemen om de patiënt door een gekwalificeerd waarnemer of stagiaire te laten behandelen, wordt hiervoor expliciet de toestemming van de patiënt gevraagd. De behandelend osteopaat blijft eindverantwoordelijk.

4.3.2 De waarnemer dient te zijn geregistreerd bij een erkend kwaliteitsregister.

4.3.3 Zowel de waarnemend als de waargenomen osteopaat respecteren elkaars professionele afwegingen en keuzes.

4.3.4 Bij waarneming volgt de osteopaat de aanwijzingen van de waargenomen collega. Indien de waarnemend osteopaat van mening is dat het noodzakelijk is om – in het belang van de patiënt – het behandelplan met onmiddellijke ingang aan te passen, overlegt de osteopaat zo mogelijk met de collega die de osteopaat waarneemt en voert de wijziging, na informed consent van de patiënt, in. De osteopaat motiveert de wijziging van de behandeling en/of

4.3.5 het behandelplan schriftelijk en legt zijn overwegingen vast in het dossier. Voor waarnemers en stagiaires gelden dezelfde regels als voor de osteopaat.

4.4 Publicatie en Onderzoek

4.4.1 Schrijven, spreken of handelen in het openbaar mag het aanzien en/of het vertrouwen in de osteopathie of de beroepsuitoefening door osteopaten niet schaden. De informatie moet feitelijk, objectief en controleerbaar zijn.

4.4.2 De osteopaat deelt nieuwe kennis, vaardigheden en/of andere belangwekkende ontwikkelingen zonder voorbehoud met de beroepsgroep.

4.4.3 Bij het verrichten van, of participeren in wetenschappelijk onderzoek neemt de osteopaat de geldende wettelijke regelgeving in acht. De osteopaat vergewist zich er bovendien van dat aan alle relevante voorwaarden, zoals vastgelegd in de geldende regelgeving wordt voldaan. Zo zal de osteopaat, indien het onderzoek patiënten betreft of het onderzoek met tot de persoon herleidbare gegevens betreft, de expliciete toestemming van de patiënt vragen. Ook zal het belang van de patiënt altijd zwaarder wegen dan het belang van het onderzoek en de onderzoeker. Er gelden enkele uitzonderingen op deze regel, zoals beschreven in artikel 7:458 van het BW.

4.4.4 De osteopaat participeert waar mogelijk in onderzoeksactiviteiten die het profileren van het beroep bevorderen.

4.5 Profilering

4.5.1 Het staat de osteopaat vrij om openbaar informatie te geven over zijn zorgaanbod en zich – met inachtneming van het bepaalde in artikel 4.4.1 – te profileren binnen het domein van de osteopathie.

4.5.2 De profilering mag in geen enkel opzicht misleidend of verwarrend zijn of feitelijke onjuistheden bevatten.

4.5.3 Bij profilering op gebied buiten de osteopathie moet duidelijk zijn dat dit niet langer osteopathie betreft.